Miras vergisi, bir malın mirasçılık yoluyla ya da karşılıksız olarak bir kişiden diğer kişiye geçmesi sonucu doğan vergi türüdür. Türk vatandaşı olan bir kişinin yurt içi ya da yurt dışında olduğuna bakılmadan aynı yollar ile mal edinmesi bu vergiye tabi tutulmaktadır.
Mirastan Ne Kadar Vergi Alınır?
Vefat sonrasında mirastan kalan tüm mallar vergi dâhilinde olmaktadır. Bu nedenle de mirasçıların en fazla merak ettiği konulardan; mirastan ne kadar vergi alınır? Mirastan alınan verginin hesaplanması için farklı yöntemler bulunmaktadır. Bu anlamda mirasçılara kalan taşınmaz ve taşınır mallar, yurt içi, yurt dışı edinilen mallar ve bağışlar da bu vergiye dâhil edilmektedir. Bunun hesaplaması da yapılabilmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı bunun için bir rehber hazırlamıştır. Rehbere göre hesaplama için birkaç adım bulunmaktadır. Öncelikli olarak mirastan her mirasçı için düşen pay belirlenmektedir. Ardından da istisnalar bu paylardan düşülmektedir. Sonrasında kalan tutarın vergisi de yüzde bir ila yüzde on arasındaki tarife kapsamında hesaplanmaktadır.
Bu nedenle miras kapsamı bilinmeden net bir vergi oranında söz etmek uygun değildir. Vergi oranları bilinip, istisnalar çıkarılıp yeni hesaplamalar yapıldığı takdirde mirastan ayrılacak vergi de net bir şekilde hesaplanabilmektedir.
Veraset ve İntikal Vergisi Oranları
Her sene kapsamında belirlenen veraset ve intikal vergisi oranları söz konusu olmaktadır. Bu anlamda matrah üzerinden belirlenen bu vergi oranları ile de mirastan alınarak vergi oranları hesaplanabilmektedir. Bu anlamda her sene değiştiği gibi 01.01.2023 tarihi itibari ile de belirlenen net bir tarife bulunmaktadır. Buna göre veraset yolu ile olan intikallerde ve ivazsız intikallerde vergi oranı farklılık göstermektedir. Bu anlamda veraset ve intikal vergisi oranları şu şekilde açıklanmıştır;
-
Veraset Yoluyla İntikallerde
- Matrah 1. 100. 000 TL için vergi oranı % 1
- Sonra gelen 2. 600. 000 TL için vergi oranı % 3
- Sonra gelen 5. 500. 500 TL için vergi oranı % 5
- Sonra gelen 10. 900. 000 TL için vergi oranı % 7
- 100. 000 TL’ yi aşan bölümü için vergi oranı % 10
-
İvazsız intikallerde
- Matrah 1. 100. 000 TL için vergi oranı % 10
- Sonra gelen 2. 600. 000 TL için vergi oranı % 15
- Sonra gelen 5. 500. 500 TL için vergi oranı % 20
- Sonra gelen 10. 900. 000 TL için vergi oranı % 25
- 100. 000 TL’ yi aşan bölümü için vergi oranı % 30
Veraset ve İntikal Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Miras için vergi hesaplaması yapılmak istendiğinde mirasçıların aklındaki soru veraset ve intikal vergisi nasıl hesaplanır? Olmaktadır. Bunun için öncelikli olarak miras, mirasçılar arasında eşit olarak bölüşülmekte, ardından istisna tutarları çıkarılmakta kalan miktar ise matrah kabul edilerek vergi oranlar üzerinden hesaplaması gerçekleştirilmektedir. Bu anlamda vergi oranlarının bilinmesi önemlidir. Her sene değişen bu oranlara bakıldığında da 2023 kapsamında en düşük verginin veraset yolu ile gerçekleşen intikaller ile olduğu söylenebilir.
Miras Vergisindeki İstisnalar
Bazı durumlarda miras vergisinde istisnalar söz konusu olur. Bunları şöyle sıralamak mümkündür.
- Tüm sadakalar
- Karşılıksız olarak verilen intikallerin ve şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 7,703 TL’si
- Dul ve yetimlere bağlanan maaşlar, toptan yapılan ödemeler ve ikramiyeler
- Gayrimenkuller hariç, örf ile adete uygun olarak verilen geleneksel hediye ve cihazlar
- Bakanlar kurulu tarafından sağlanan muafiyetler
- Miras yoluyla kazanılmış olan ev eşyaları ve aile hatırası olan kabul edilen tablo, madalya gibi mallar
- Emeklilere verilen ikramiyeler
Miras Vergisi Örnek Hesaplama
Miras vergisini örnek üzerinden hesaplamak gerekirse;
Bu yıl içerisinde vefat eden bir kişinin iki çocuğuna 700 bin TL miras kaldığını farz edelim. Her bir çocuğa kalan miras payından 334.534 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergiye tabi tutulacaktır. Her bir çocuğun miras payı %50 (350.000 TL) olduğundan birisinin matrahı: 350.000- 334.534 = 15.466 TL olur. Doğal olarak bir mirasçının ödeyeceği toplam vergi: 15.466 X %1 = 154,66 TL olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte tahsil edilir. Buna göre ilk taksit tutarı 25,78 TL olacaktır. Aynı tutarı diğer mirasçı da ödemek durumundadır.
Hangi Durumlarda Miras Vergisi Olur?
Bir kişinin ölmesi, hukuken ölümüne karar verilmesi (gaiplik) ya da bir kişiye yaşarken bağış yapılması da miras vergisini doğurur. Mirasçıların gaiplik kararı almak üzere mahkemeye başvuruda bulunabilmeleri için bazı şartlar mevcuttur. Bunun için olay tarihinden itibaren; ölüm tehlikesi içindeyken kaybolma halinde en az 1 yıl, uzun zamandır haber alınamama halinde ise en az 5 yıl geçmiş olması şartı bulunmaktadır.
Kimler Miras Vergisinden Muaftır?
Miras vergisinin muhatabı gerçek ve tüzel kişilerdir. Bunun dışında aşağıdaki durumlar miras vergisinden muaf tutulurlar:
Diplomatik Muafiyetler: Yabancı ülkelerin Türkiye’de bulunan elçilik ve konsolosluklarında görev alan ve o ülkenin vatandaşı olan memurlar ile resmi görev için yine ülkemizde yer alan memurlar ve aile bireyleri.
Kamusal Muafiyetler: Kamu kurumları, kamu yararı amacı ile kurulan dernekler, yardım sandıkları gibi kurumlar vergisine bağlı olmayan kuruluşlar bu kapsama girer. Bunların yanında tüzel kişilere ait olup kamusal fayda sağlamak amacıyla eğitim, kültür, sanat gibi alanlarda faaliyet gösteren kuruluşlar da miras vergisinden muaf tutulurlar.
Miras Vergisi Nasıl Beyan Edilir?
Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı bulunan kişilere ait malların veraset yoluyla ya da herhangi bir şekilde hibe/karşılıksız olarak bir kişiden diğerine geçmesi sonucu vergi işlemi ortaya çıkar ve veraset yoluyla elde edilen mal için istisna tutarının altında kalsa bile beyanname verilmesi gerekir.
Verginin matrahı, Vergi Usul Kanunu’na göre hesaplanan değerden borç ve masrafların düşürülmesi sonucu belirlenir. Mükellefler ilgili malları Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nda yer alan değerleme ölçülerine göre değerlendirmeye tabi tutarlar. Bu kanunda değerleme ölçüsü saptanmamış olan mallar için Vergi Usul Kanunu’nun servetleri değerleme esasları dikkate alınır.
