Bir yapıda kat mülkiyetinin hazırlanması esnasında oran üzerinden yapılan hesaplama aşamasına arsa payı hesaplama denilmektedir. Bu doğrultuda bir hesap yapıldığında Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından belirlenen yöntemlere göre gerçekleştirilmektedir. Hesaplama esnasında tapuda yer alan toplam metrekare alanı arsa payına bölünmektedir. Sonrasında elde edilen değer ise bir kişinin arsa payı değeri ile çarpılarak arsa payı hesaplanmış olur. Hesaplamanın yapılmasının ardından elde edilen sayı ilgili kişinin sahip olduğu hisse değerinin metrekare olarak ifade edilmesini dayanmaktadır.
Örnek verilecek olursa, toplam arsa alanı 500 metrekare olan bir arsa için hesaplama yapılsın. Bir kişiye ait olan değeri 20/500 işlemi ile hesaplamak mümkündür. Bu durumda 500/500*20 işlemi yapılır. Bu işlem yapıldığında da kişinin arsa payı 20 metrekare çıkmaktadır. Yani bir kişi 20 metrekarelik hisse payı almaktadır.
Arsa Payı Nedir?
Arsa payı terimini tanımlamak oldukça basittir. Bir yapı içerisinde yer alan bütün bağımsız kısımlar arsa içerisinde yer aldığı payı ifade etmek amacıyla kullanılan bir terimdir. Bir apartman dairesi ve depoya sahip olan bir ev sahibinin arsa payı içerisinde kabul etmesi gereken metrekare tapu üzerinde açık bir şekilde belirtilmelidir.
Bu hesaplama genel olarak arsa içerisinde birden çok hak sahibi olduğu zamanlarda yapılmaktadır. Kat mülkiyeti ve kat irtifakı hesaplaması yapılmadan arsa payını bölüştürmek pek de mümkün olmamaktadır. Arsa payı hesaplaması yapıldığı zaman, o arsanın yer aldığı yerde ki belediye binasına giderek rayiç bedel almanız gerekmektedir. Bu rayiç bedel üzerinden ve arsa metrekaresi üzerinde yapılacak olan işlem ile kişilere pay dağıtılmalıdır.
Rayiç Bedel Ne Demek?
Arsa payı hesaplaması esnasında kullanılan bir başka terim de rayiç beden terimidir. Bu rayiç bedel, bir mülkün pazar değerini ortaya koymak amacıyla kullanılan ifadelerden biridir. Bir mülkün satın alınması esnasında ya da hesaplanması esnasında güncel olan piyasa değerini meydana çıkarmak amacıyla kullanılmaktadır. Aynı zamanda rayiç bedel, bir mülkün değerinin altında satılmasına da engel olmaktadır.
Rayiç Bedel Nasıl Hesaplanmaktadır?
Rayiç bedelin belirlenmesi amacıyla ilk olarak nasıl hesaplama yapılması gerektiği bilinmelidir. Bunun adına o malın çevresinde yer alan üç farklı mülkün bellerine ve alan metrekarelerine bakılması gerekmektedir. Fiyatların ve alanların bilinmesi durumunda ilk olarak konutların bedelleri toplanır sonrasında da metrekareler toplanır ve toplam değerler bulunmaktadır. Bunun sonrasında da toplam bedel, toplam metrekareye bölünür ve bir sonuç elde edilmektedir.
Rayiç bedel değerinin sonrasında hesaplanacak olan malın metrekaresi ile çıkacak olan sonuç çarpılır. Bu sayede de o malın rayiç bedeli belirlenmiş olmaktadır. Bu rayiç bedel ile bazı zamanlar belediye tarafınca belirlenmiş olan bedeller aynı çıkmayabilmektedir. Rayiç bedel hesaplanırken, bütün bu ayrıntıların yanı sıra aynı zamanda mülkün manzarası, kaçıncı deprem bölgesinde olduğu, toplu taşımaya yakınlığı, otoparkının olup olmadığı gibi pek çok etken de bunlara dahil edilmektedir.
Arsa Payı Hesaplamasının Yanlış Yapıldığı Takdirde Ne Olmaktadır?
Arsa payı hesaplamasının yanlış yapılması durumunda hak sahipleri ne olacağını ve ne yapmaları gerektiğini bilmelidir. Yanlış bir arsa payı hesaplaması yapılması durumunda kat sahibi ya da kat sahiplerinin hepsi Kat Mülkiyet Yasası içerisinde yer alan 3. ve 4. maddeler doğrultusunda düzeltme davası açabilmektedir. Daha sonrasında ise gerekli olan incelemeler yapılır ve arsa payı yeniden hesaplanmaktadır. Doğru yapılan bir hesaplama işleminin ardından hak sahiplerine yeni tapular verilmektedir.
Arsa Payı Devredilebilir Mi?
Arsa payının bağımsız bir şekilde devredilebilir olup olmaması oldukça merak edilen konulardan biridir. Ortak bir mülk içerisinde yer alan arsa payları, kat mülkiyetinin ayrı tutulamaz ya da bağımsız bir şekilde devir işlemi yapılamamaktadır. Miras ya da satış ile kat sahipliği başka birine geçtiği takdirde buna bağlı olan arsa payı da kat mülkiyeti ile beraber geçmektedir.
Arsa Payı Neye Göre Yapılmaktadır?
Bağımsız kısmın ana mülkün değerine bölünmesi arsa payında yer alan temel noktalardan biridir. Bu değerin hesaplanması, alan metrekaresine göre büyüklüğünün yanı sıra her bağımsız kısmın piyasa koşullarına göre alım ve satım değerine göre yapılmaktadır. Gayrimenkullerin bu incelemeleri, belediyeler kapsamında yer alan Emlak Değeri Takdir Komisyonu’na başvuru yapılarak öğrenebilmektedir.
Arsa Payı Karşılığı Yapılan İnşaat Sözleşmesi Nedir?
Arsa sahibi ya da sahiplerinin tümünün arsa payına karşılık bir müteahhit ile anlaşmaları neticesinde arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi kurulmaktadır. Bu inşaat sözleşmesi neticesinde arsa sahibi ya da sahiplerinin tümü inşa edilecek olan yapıya karşılık olan belirli bir payı müteahhide bırakmaktadır. Ayrıca müteahhit de bu pay karşılığı yapıyı önceden belirlenmiş olan şartlarda teslim etmektedir.
Arsa Payı Hak Sahibi Üzerinden Nasıl Hesaplanır?
Dükkan, apartman, mülk ve mimari proje gibi pek yapı kapsamında, arsa payı genel anlamda metrekare cinsinden ele alınmaktadır. Mülkün toplam metrekaresine bağlı biçimde daire adedine uygun şekilde bölme işlemi gerçekleşmektedir. Aynı zamanda pay sahibinin hisse payı ve metrekare sahibi olması üzerinden de bu işlem yapılabilmektedir. Ortak içerisinde hangi mülk ya da hangi proje olursa olsun, arsa payı ile metrekare sahibi üzerinden de bu işlem yapılmaktadır. Bu hesaplama aynı zamanda tapuda ya da mimari proje sırasında belirlenmektedir. Bu duruma bağlı olarak yapılan işlem de farklılık göstermektedir.
Tapu Üzerinde Arsa Payı Nerede Belirtilmelidir?
Kat irtifakı ya da kat mülkiyeti kurulan mülklerde her bağımsız kısma kat mülkiyeti bakımından düşen arsa hakkına arsa payı adı verilmektedir. Tapuda arsa payı da oldukça önemli bir konudur. Tapuda belirlen toplam arsa alanın metrekare bakımından değeri, arsa payına bölünerek hesaplanmaktadır. Mevzu bahis olan bu işlem yapılarak elde edilen değer ise hak sahibin pay değeri ile çarpıldığı zaman da arsa payı kolayca bulunabilmektedir. Bu işlemin neticesinde ortaya çıkan arsa payı, metrekare türünden hak sahibinin sahip olduğu arsa hisse payında karşılık gelen değerdir.
Hisseli Arsa Payı Nasıl Hesaplanır?
Tapu, herhangi bir mülk sahibinin kime ait olduğunu gösteren resmi bir belgedir. Bu belge de Tapu Sicil Müdürlüğü tarafınca verilmektedir. Arazinin üzerinde inşa edilen ya da edilecek olan mülkün ya da arazinin belli bir bölümün sahiplerini gösteren ve herhangi bir usulsüz durum belli oluncaya dek geçerliliği devam eden yazılı bir belgedir. Bütün mülklere ait bir tapu belgesi mevcuttur. Hisse kavramı da mülkün birden fazla kişiye ait olduğunu ifade eden bir terimdir. Bu tapular da hisseli tapu olarak isimlendirilmektedir.
Mülkün yer aldığı arsa üzerinde bağımsız kısma ait olan arsa oranına pay denildiği gibi, paylaşılan ana mülkü ifade eden kavrama da payda denilmektedir. Bu konu ile alakalı olarak hisseli tapu hesaplama işlemi ise merak edilen başka bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Hisseli arsa payı hesaplama işlemi son derece kolay bir şekilde yapılmaktadır. Hisse payı hesaplama işlemi, tapuda yer alan hisse değerinin bilinmesi huşunda yapılmaktadır. Arsada hisse hesaplama işlemi de, arsanın toplam yüzölçümü ile çarpılmasıyla paya düşen metrekare türünden hesaplanmaktadır.
