Kiracı olan pek çok kişi aralık ayı kira artış oranı hakkında araştırma yapıyor. Aralık ayında kira sözleşmeleri yenilenecek olan birçok kiracı ve ev sahibi için önemli bir dönem olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemizdeki yasal düzenlemelere göre kira artış oranları genellikle Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) göre belirleniyor.
Bu oranlar kiracı ve ev sahipleri arasındaki hakları korumayı amaçlarken aynı zamanda ekonomik dalgalanmalardan da etkileniyor. Aralık ayı için belirlenmiş olan kira artış oranlarının hem mevcut ekonomik koşullar hem de yasal sınırlar göz önünde bulundurularak yapılması gerekiyor.
Sizler için hazırlamış olduğumuz bu içerikte kira artış oranları hakkında merak edilenleri cevaplamaya çalışacağız. İçeriğin devamını okuyarak tüm merak ettikleriniz hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Kira Artış Oranı Nasıl Belirlenir?
Söz konusu kira artışı olduğunda “Kira artış oranı nasıl belirlenir?” sorusu hem kiracılar hem de ev sahipleri tarafından merak edilir. Yasal şartlar altında bu oranın Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 12 aylık TÜFE ortalamasına bakılarak belirlenmesi gerekir.
Borçlar Kanunu’na göre ev sahipleri oranı aşmamak kaydı ile kira miktarının artışını talep edebilir. TÜFE oranları enflasyon etkisini yansıttığından dolayı ev sahiplerinin yanı sıra kiracıların da ekonomik dengeyi korumasını hedefler.
Ancak kira sözleşmesinde özel bir madde bulunması durumunda artış oranı bu madde özelinde de belirlenebilir. Ev sahibi tarafından talep edilen artış oranı yasal sınırlamaların üstünde ise kiracılar itiraz ederek mahkemeye başvuruda bulunabilir. Bu süreçte her iki tarafın da hak ve yükümlülüklerini bilmesi önem taşır.
TÜFE ve Kira Artışı Arasındaki Bağlantı
Kiracılar ve ev sahipleri tarafından merak edilenlerden biri de TÜFE ve kira artışı ilişkisi olarak karşımıza çıkar. Bu soruyu yanıtlamak için TÜFE’nin ne olduğunu anlamakta fayda vardır.
TÜFE bir ülke sınırları içerisinde tüketicilerin belirli bir dönemde satın aldığı mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini ölçen ekonomik bir gösterge olarak tanımlanır. Bu endeks günlük harcamalarda önemli yere sahip tüm temel harcama gruplarını kapsar.
TÜFE enflasyon oranlarını belirlemede esas alınır. Ülkemizde ise TÜFE verileri TÜİK tarafından aylık olarak açıklanır. Bu endeks ülke çapındaki fiyat değişimlerini yansıtması nedeni ile kira artış oranlarının belirlenmesinde de rol oynar.
Türkiye’de kira artışı yasal olarak senede bir kez yapılabilir ve bu artış oranı için sınırlar 12 aylık TÜFE ortalamasına göre belirlenir. Dolayısıyla TÜFE oranındaki artışlar kira artış oranlarını da doğrudan etkiler. Çünkü yüksek enflasyon dönemlerinde kira artışları söz konusu olabilir.
2024 Aralık Ayı için Geçerli Kira Artış Oranı
Kira sözleşmelerini yenileyecek olanların kira artış oranı 2024 Aralık kira artış oranı baz alınarak yapılması gerekir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2024 yılının kasım ayında açıklanan enflasyon verilerine göre aralık ayı için geçerli olan kira artış oranı %60,45 olarak belirlenmiştir.
Bu oran hesaplaması son 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi ortalamasına dayanarak yapılmıştır. Geçtiğimiz temmuz ayında %25’lik yasal kira artış sınırının kaldırılmasının ardından kira artışları yeniden TÜFE oranına göre yapılmaya başlanmıştır.
Dolayısıyla aralık ayında kira sözleşmesini yenilemeyi planlayan kiracılar için maksimum artış oranı %60,45 olarak karşımıza çıkar. Örneğin mevcut kira bedeli 10.000 TL olarak ele alınırsa, yeni kira bedeli 16.045 TL olabilir. Bu oran hem konut hem de iş yeri kiraları için geçerlidir. Kiracı ve ev sahiplerinin artış oranını belirlerken bu oranı dikkate almaları önem taşır.
Kira Sözleşmesinde Artış Oranı Nasıl Belirtilir?
Bir ev ya da iş yeri kiralarken iki tarafı hukuken bağlamak adına kira sözleşmeleri imzalanır. Kimi zaman kira sözleşmelerinde kira artış oranını belirten bir madde düzenlenebilir. Bu durumda yasal olarak uygulanan TÜFE oranı geçersiz hale gelir ve kira sözleşmesi artış oranı dikkate alınır.
Eğer kiracı ve mal sahibi sözleşmeyi imzalarken sabit bir oran belirlediyse bir sonraki sene sözleşme yenilenirken kira artış oranı mutlaka bu orana göre yapılmalıdır. Artış oranı belirlenirken sözleşmedeki oran aşılamaz.
Ev sahibi ve kiracı bu maddeyi düzenlerken karşılıklı haklarını koruyacak şekilde hareket etmelidir. Sözleşmede kira artış oranını belirleyen özel bir madde yoksa artış oranı yasal sınırlar içerisinde kalacak şekilde kararlaştırılabilir.
Sözleşmede Yazan Artış Oranı Değiştirilebilir Mi?
Pek çok kişi “Sözleşmede yazan kira artış oranı değiştirebilir mi?” sorusuna yanıt arar. Kira sözleşmelerinde belirtilen artış oranı yalnızca tarafların karşılıkla anlaşmaya varması halinde değiştirilebilir. Eğer hem ev sahibi hem de kiracı sözleşmede belirtilenin dışında bir oran üzerinde uzlaşma sağlarsa sözleşme bu doğrultuda güncellenebilir.
Ancak sözleşme maddelerinde değişiklik yaparken bu değişikliklerin yazılı olarak yapılması ve her iki tarafın da imzasını içermesi gerektiği unutulmamalıdır. Tek taraflı olarak değişiklik yapılması hukuken mümkün değildir ve bu değişikliklerin tümü geçersiz kabul edilir.
Bunun yanı sıra belirlenen yeni oran kesinlikle yasal sınırları aşmamalıdır. Borçlar Kanunu’na göre konut kiralarında artış oranı TÜFE ortalamasını geçemez. Dolayısıyla tarafların bunu dikkate alması gerekir.
Yasal Kira Artış Oranı Sınırları
Türkiye’de yasal kira artış oranı sınırları Borçlar Kanunu’na göre düzenlenir. Konut ve iş yeri kiralarında artış oranı yine bu kanunun belirlediği biçimde yapılmalıdır. Buna göre artış oranı Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi ortalamasını aşamaz.
Bu düzenleme kiracıların ekonomik açıdan korunmasını ve keyfi bir şekilde yapılan fiyat artışlarını engellemeyi amaçlar. Özel bir sözleşme maddesi ile farklı bir oran belirlenmiş olsa bile bu oran yasal olarak TÜFE ortalamasını geçmemelidir. Aksi takdirde geçersiz kabul edilir.
İş yeri kiraları için dönem dönem bazı düzenlemeler yapılabilir. Bu nedenle söz konusu iş yerleri olduğunda kişilerin kira artış oranı hakkındaki güncel bilgileri edinmesi önem taşır. Kiracı ve ev sahibi arasında anlaşmazlık durumunda mahkemeye başvurularak yasal sınırların uygulanması talep edilebilir.
Kira Artışına İtiraz Etme Yolları
Artış oranı yasal sınırları aştığı takdirde kiracıların kira artışına itiraz etme hakları bulunur. Bunun için birkaç farklı yol izlemek mümkündür. İtiraz sürecini başlatmadan önce artışın yasal sınırlar kapsamında olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Eğer artış bu sınırları aşıyorsa ilk olarak ev sahibi ile müzakere edilmesi önerilir.
Anlaşmazlığın devam ettiği durumlarda kiracı mahkemeye başvurabilir. İtiraz için kiracının yerel Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurması ve kira artış oranının iptalini talep etmesi gerekir. Mahkeme artışın yasal sınırlar içerisinde olup olmadığını değerlendirerek gerektiği durumlarda artış oranını belirler.
Kira Artış Oranındaki Bölgesel Farklılıklar
Kira artışında belirlenen oranlar Türkiye’deki bölgesel ekonomik koşullara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Büyük şehirlerde ve nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde konut talebinin fazla olması nedeni ile artış oranları daha yüksek olabilir.
Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropol şehirlerde enflasyon ve talep artışlarına bağlı olarak kira fiyat artışı daha yüksek olabilir. Ancak TÜFE oranı tüm Türkiye için geçerli olduğundan belirlenen oran asla bu endeksi aşmamalıdır.
