Enflasyon nedeniyle ekonomide yaşanmakta olan dalgalanmalar ev sahibi ve kiracı arasındaki ilişkiyi de etkilediğinden bu anlamda ev sahibi kiraya ne kadar zam yapabilir? Her geçen gün gündemi daha da meşgul etmekte olan bu durum maddi anlamda kişilerin daha fazla etkilenmesine neden olduğu için kiralarda değişiklik olmasını ortaya çıkarmaktadır. İnsanların haksızlığa uğramaması ve de gerektiği zaman ve de gereken kadar yüzde oranlık zam yapılması adına tam zamanında olan zam dönemleri ve de oranları bilinmelidir. Bu durumda insanların yanlışlık olmaması adına günleri ve oranları bilmesinde fayda vardır.
Kira Artışı Nedir?
Kira artışı, kiraya verenin belirli periyotlarla kira bedelini artırma talebine dayanan bir uygulamadır. Türkiye’de, genellikle yıllık olarak yapılan kira artışları, ev sahipleri ile kiracılar arasında en çok tartışma konusu olan konulardan biridir. Kira artışı, piyasa koşullarına, ekonomik göstergelere ve yasal düzenlemelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ev sahibi, sözleşme döneminin sona ermesiyle birlikte kira bedelinde bir artış talep edebilir, ancak bu artışın sınırları yasal olarak düzenlenmiştir. Türkiye’de kira artışları, Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay içtihatları çerçevesinde belirli kurallara tabidir.
Kira Bedeli Nasıl Belirlenir?
Kira bedeli, kiralayan ve kiracı arasında serbest iradeyle kararlaştırılan bir tutardır. Genellikle kira sözleşmesi yapılırken taraflar arasında müzakereler sonucu belirlenir ve kira sözleşmesinde bu bedel açıkça belirtilir. Kira bedelinin belirlenmesinde, kiralanan taşınmazın konumu, fiziksel durumu, piyasa koşulları ve emlak piyasasındaki arz-talep dengesi gibi faktörler etkili olur. Kira bedeli, kira sözleşmesi boyunca sabit kalabilir, ancak yenilenen kira dönemlerinde veya sözleşmenin sona erdiği tarihlerde artışa tabi tutulabilir. Bununla birlikte, kira artış oranları genellikle bir önceki yılın tüketici fiyat endeksi (TÜFE) oranlarına göre belirlenir.
Kiracı Aleyhine Düzenleme Yasağı Nedir?
Kiracı aleyhine düzenleme yasağı, Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan bir ilkedir ve kiracının haklarının korunmasını amaçlar. Bu ilkeye göre, kiraya veren ile kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinde, kiracının aleyhine olacak şekilde herhangi bir düzenleme yapılamaz. Bu, özellikle kira artışı, tahliye koşulları ve kiracının kira süresince sahip olduğu haklar konusunda büyük önem taşır. Kiracının haklarını sınırlayan veya onu dezavantajlı duruma sokacak herhangi bir düzenleme, sözleşmede yer alsa bile hukuken geçersiz sayılacaktır. Örneğin, kiraya verenin kiracıdan, kanunen belirlenmiş kira artış oranının üzerinde bir artış talep etmesi bu yasağa aykırıdır.
Ev Sahibi Kirayı Arttırabilir Mi?
Evet, ev sahibi kirayı arttırabilir ancak bu artış yasal sınırlar dahilinde olmalıdır. Kira sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadığı sürece, her kira döneminin sonunda ev sahibi, kira bedelinde artış talep edebilir. Bu artış oranı, kanunen belirlenmiş oranları geçmemelidir. Özellikle konut ve iş yeri kiralarında, kira artış oranı genellikle TÜFE’nin 12 aylık ortalamaları dikkate alınarak hesaplanır. Ev sahibi kira artışı talep ederken yasal düzenlemeleri ve kira sözleşmesinde belirtilen şartları dikkate almalıdır. Eğer sözleşmede belirlenen bir artış oranı varsa, bu oran geçerli olur. Ancak, sözleşmede bir artış oranı belirtilmemişse, kanunun öngördüğü üst sınırlar uygulanır.
Kiraya Zam Yapmanın Yasal Sınırları Nelerdir?
Türkiye’de kira artış oranları, Türk Borçlar Kanunu’na göre belirlenir. Özellikle 2024 yılı itibarıyla konut kiralarında uygulanacak kira artışları, TÜFE’nin 12 aylık ortalaması dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu, ev sahibinin kira bedelinde serbestçe bir artış yapamayacağı anlamına gelir. 2024 yılı için geçerli olan kanuni düzenlemeye göre, kiraya zam yapmanın üst sınırı %25 olarak belirlenmiştir. Kiraya veren bu sınırı aşarak zam yapamaz. Eğer kira artışında taraflar bir anlaşmaya varamazsa, ev sahibi yasal sınırlar dahilinde bir kira artışı talep edebilir ve bu artış oranı mahkemeler tarafından da denetlenebilir.
Kira Tespit Davası Nedir?
Kira tespit davası, kiraya verenin veya kiracının kira bedelinin yeniden belirlenmesi talebiyle mahkemeye başvurduğu bir dava türüdür. Genellikle kira bedelinin piyasa koşullarına göre aşırı düşük veya yüksek olduğu durumlarda açılan bu dava, kiracı ya da kiralayanın mevcut kira bedelinin hakkaniyete uygun olmadığı gerekçesiyle mahkemeye başvurması sonucu açılır. Kira tespit davasında, mahkeme bilirkişi raporları, piyasa koşulları ve diğer ekonomik göstergeler ışığında kira bedelini yeniden belirler. Mahkemenin verdiği karar, mevcut kira bedelinin yeniden düzenlenmesi anlamına gelir ve bu karar, taraflar için bağlayıcıdır. Kira tespit davası, genellikle kira artış oranları konusunda anlaşmazlık yaşandığında gündeme gelir.
2024 Kira Artış Oranı
Türkiye’de kira artışı, her yıl değişen ekonomik koşullara ve hukuki düzenlemelere göre belirlenir. Özellikle konut ve çatılı işyerlerinde kira artış oranları, hem kiracılar hem de ev sahipleri açısından büyük bir merak konusudur. 2024 yılında, Türk Borçlar Kanunu’nun belirlediği kira artışı üst sınırı %25’ten kalkarak, yeni oranlar TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından açıklanan verilere göre belirlendi. Eylül 2024’te TÜİK tarafından açıklanan TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) oranı %64,91 olarak duyuruldu. Bu oran, kira artışlarında yeni üst sınır olarak kullanılacaktır.
Bu değişiklikle birlikte, kira sözleşmelerinde taraflar arasında belirlenen artış oranı %64,91’in üzerinde ise, bu oran %64,91’e çekildi. Ancak sözleşmedeki artış oranı %64,91’in altında kalıyorsa, o zaman sözleşmede yazan oran geçerli oldu.
%64,91’lik Kira Artış Oranı Nasıl Uygulanacak?
Eylül 2024’te açıklanan TÜFE’nin 12 aylık ortalamasına göre değişim oranı %64,91 oldu. Konut kiraları için yasal üst sınır artık bu oranla sınırlı olacak. Bu durumda, kira sözleşmelerinde belirtilen artış oranı %64,91’in üzerindeyse, bu oran aşılmayacak ve artış %64,91’e göre yapılacak. Örneğin, kira artışını %70 olarak belirleyen bir sözleşme varsa, bu artış yasal sınırın üzerinde olacağı için geçerli sayılmayacak ve %64,91 üzerinden uygulanacak. Eğer sözleşmede %50 gibi bir oran belirtilmişse, o zaman bu oran korunacak ve artış %50 olarak uygulanacak.
Bu sistem, taraflar arasındaki anlaşmalara esneklik tanırken, aynı zamanda kiracıları aşırı artışlardan korumayı amaçlamaktadır. Her ne kadar %64,91 oldukça yüksek bir oran olsa da, bu oran her ay TÜİK tarafından güncellenecek ve ekonomik şartlar doğrultusunda yeniden belirlenecektir. Dolayısıyla kiracılar ve ev sahipleri, her ay TÜİK’in açıkladığı TÜFE oranını dikkate alarak kira artışlarını hesaplayacaklar.
Kira Artış Oranı Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
Ev sahibi ya da kiracılar için belirlenmekte olan oranlar için zamların istenilen zamanlarda ve de kiracıların zorda kalacakları durumlarda yapılması söz konusu olmayan bir durumdur. Bundan dolayı insanların kesinlikle ilk olarak yapması gereken sözleşme imzalamak ve de buna göre hareket etmesidir. Herhangi şekilde iki tarafında mağdur olmamasını sağlamak için kişilerin sözleşmeyi imzalaması ve de buna göre hareket etmesi gerekir.
1. Zam Oranı
Türkiye’nin pek çok alanında ve de bölgesinde kiralarda son derece yüksek şekilde artışlar gözlenmektedir. Bu nedenle de kiracıların maddi açıdan zorlanması söz konusu olduğundan buna karşı önlem ve tedbir alınması da önem arz etmektedir. Zam oranları ev sahiplerinin kendilerine göre belirleyebileceği bir durum olmadığı için insanların bağlı olması gereken ve de dikkat etmesi gereken bazı unsurlar bulunur.
Zam oranları en iyi anlamda ayarlanarak kanuna göre hareket edilip sözleşmenin zamanına ve de süresine göre zam oranları ortaya çıkmaktadır. Ev sahibi zam oranı neye göre belirlenir? Kanunun yeniden düzenlemekte olduğu teklif ve de yasal olarak da alınan karar göre belirlenmesi gereken zam oranları son derece önemlidir. Bu yüzden %25 oranında zam yapılması oldukça uygun ve yasalken bunun daha fazla artırılması da kiracının mağdur olmasına neden olur.
2. Farklı Oranlar
Kiracının kirasını ödeyerek kalmakta olduğu bu evlerde en uygun şekilde yasal olarak belirlenmekte olan zam oranları ile kiraları artabilir. Bu durum son derece doğal ve de normal olduğu için herhangi bir sakıncası bulunmaz. Ancak aksi durumda kiracının kendini ve de haklarını savunması oldukça mümkün olduğundan daha fazla artışı olan kiralarda yasal yollarla kiracı hakkını arayabilir.
Fazla zam yapan ev sahibine ceza var mı? Türk Ceza Kanunu tarafından yapılmakta olan düzenleme gereğince ev sahiplerinin belirilmekte olan orandan daha fazla olacak şekilde zam yapması söz konusu değildir. Bu nedenle de ev sahiplerinin denetleme sonucunda ya da kiracı tarafından gelen şikayet sonucunda hapis ve para cezası ile karşılaşması söz konusu olur. Bundan dolayı kişilerin kiracılara zam yaparken her yıl için belirlenmekte olan oranlara göre hareket etmesi gerekir.
Soruşturma ve de davanın açılması muhtemel olan bu ev sahipleri için en iyi anlamda önlem alınması adına kişilerin dikkatli ve de yasal olmayan şekilde zam yapmaktan kaçınması gerekir. Kira artış oranı nedir? Kanuna ve de yasaya göre belirlenmekte olan bu oranlar kiracının ödemekle mükellef olduğu rakamları oluşturur. Bu nedenle ev sahibinin en doğru zammı yapması ile de kiracıya bunu ödemek düşer.
3. Kiracının Zam Oranı İle Mağduriyeti
Kiracılar için belirlenmekte olan zamların ve oranların daha fazla şekilde ev sahipleri tarafından yapılması durumunda bunun yasal olmamasından kaynaklı ev sahiplerine yaptırım uygulanır. Yani ev sahiplerinin kafasına göre zam yapması da bu sayede durdurulmuş olur. Kiracılar için en fazla yapılması gereken zam oranı bu yıl için %25 olarak belirlenmektedir.
İnsanların ileride sorun yaşamaması ve ödenmesi gereken kira yüzünden de mağduriyet yaşamaması adına bu oranlar dikkat çeker. Ev sahibi kafasına göre zam yapabilir mi? Bu konuda en ufak bir taviz verilmeyeceği için ev sahibi kafasına göre kira artışı yaparsa yaptırımla karşı karşıya kalır.
