Şerh kavramı tapu işlemleri sırasında sıkça rastlanılan bir durumdur. Kelime anlamı açmak, ayırmak olan şerh koymak kısaca uyarıcı bir not bırakmak olarak ifade edilebilir. Tapu kütüğünde bulunan şerh sütununa herhangi bir ibarenin yazılması “Şerh Koymak” olarak adlandırılır. Şerh, bir alacak hakkı karşılığında konulabilir ve alacak hakkının korunması için tapu kütüğüne işlendiği takdirde tapu sahibinin mülkiyet hakkını kısıtlar. Şerh türleri arasında satışa engel teşkil etmeyenler de mevcuttur. Tapu devri gerçekleşmesi durumunda dahi hak sahibinin hakkı kaybolmaz. Bir tapuyu devir alan üçüncü kişi şerh gerekçesinden de yükümlüdür ve aldığı mülk hakkında kısıtlamaya maruz kalabilir.
Bir Tapuya Hangi Durumlarda Şerh Koyulabilir?
- Tapu sahibinin borçlu olduğu özel ve tüzel kişiler ve kurumlar, şerhlerin türüne göre farklılık göstermekle şerh koyma hakkına sahiptirler.
- Tapuya dair mal kaçırılma vakası ile karşı karşıya kalmamak adına mahkeme kararı ile borç kesinleşmiş olmamasına karşın davacı ihtiyati tedbir şerhi koydurabilir.
- Mülk sahibi, kiracısı olan bir evde kiracının haklarının korunmasıyla ilgili kira şerhi koyabilir.
- Kat karşılığı sözleşmesi yapılmış olan bir arsa üzerine müteahhit sözleşme süresini kapsayacak şekilde sözleşmesi aracılığı ile şerh koyma hakkına sahiptir.
- Bir evlilikten sonra edinilmiş mülkler ile ilgili eşler aile konutu kapsamında şerh koyabilirler.
Tapu şerhinin nasıl konulduğu da merak konusudur. Alacaklı olan taraf, tapu üzerinde hak sahibi olan ya da davalı olan tüm bireyler tapuya şerh koydurabilir. Bunun için gerekli evrakları tamamlamaları şartı mevcuttur. Harç ücretini yatırdıktan sonra, tapuya müracaat esnasında gerekli evraklar teslim edildikten sonra şerh koyma işlemi kısa sürede tamamlanır.
Tapu şerhinin konulma ücreti de merak edilen bir diğer konusudur. İrtifak hakkı tesisi vaadi ve satış vaadi sözleşmeleri ile sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde, sözleşmede yazan tutarın emlak vergisi değeri üzerinden binde 6,83 olarak belirlenmiş durumda. Sözleşmede yazan bedel, taşınmazın emlak vergisi değerinden az ve emlak vergisi değerinin iki katından fazla olamaz.
Tapu Şerhinin Süresi Ne Kadardır?
Bir taşınmaza koyulan şerhlerin süreleri 5 sene olmaktadır. Koyulan şerhler 5 yıl dolduğunda otomatik olarak tapudan düşer. Bunun haricinde şerhin kaldırılması süresi konulan şerhin türüne göre farklılık da gösterebilir. Örnek vermek gerekirse 3 yıllığına anlaşılmış bir borç için şerh 3 yılı kapsayacaktır. Borç ödenmediği takdirde şerhin süresi uzayacaktır veya satış vaadi sözleşmesi ile gerçekleştirilmiş şerh işlemi için süre 10 yıl olarak belirlenir fakat üçüncü kişiler işin içine girerse bu süre yine 5 yıl olur.
Şerhli Tapu Alınıp Satılabilir mi?
Konulan şerhin türüne göre şerhli bir tapuyu alıp satabilmek, kendi içinde değişir. Bir aile konutu şerhi durumunda satışın engellenmesi amacı vardır. Bunun yanında ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz şerhleri de aynı şekilde tapuya satış engeli teşkil etmektedir. Çekilen konut kredileri şerhli tapuların satılmasına engel olmazlar fakat satış yapılabilen bu gibi şerhlerde tapuyu devir alan üçüncü kişi şerh ile belirlenmiş tüm kısıtlamaları ve yükümlüğü de üstüne almış olur.
Peki tapu şerhi nasıl kaldırılır? Bir tapuya şerh konulması durumunda mülk sahibinin itiraz hakkı da bulunur. Taşınmazın sahibi bu gibi bir durumda itiraz için mahkeme yoluna giderek şerhin iptali için davacı olabilir. Haklılık ispat edildiğinde ise yaşadığı maddi ve manevi kayıp sebebiyle tazminat davası da açma hakkına sahiptir. Şerh kaldırılma işlemi her zaman dava yoluyla olmaz. Taşınmazın şerhinin kaldırılması şerhi koyan kişi ile uzlaşma sonucu da gerçekleşir.
